Inspirerende tekst om te gaan reflecteren op wat leerlingen willen en de rol van de leerling en de docent: verantwoordelijkheid, dromen waarmaken en het fijn hebben op school

  https://incontrolmanagement.wordpress.com/2014/01/18/de-droom-als-verbinding-tussen-strategie-en-werkvloer/

De eerste vier bijeenkomsten met mijn klassen op het Farelcollege: kennismaken, presenteren, lezen, schrijven en verbinden

 

Waar de vakantie van 19/20 toe kan leiden: inspiratie en motivatie! Ik heb er voor 20/21 weer zin in!

Lessen in literatuur omvat naast theorie over literatuur en literatuurgeschiedenis veel meer dan dat en het begint al over wat taal voor effect heeft en daarmee geeft het boek mij een inkijk in mezelf. Ik ontdekte als voorbeeld dat ik altijd al met een filosofische invalshoek pragmatisch bezig ben! Dat leidde ik af uit het eerste hoofdstuk 'Griekse klassieke oudheid - werking'. Dit hoofdstuk, een van de twaalf, bespreekt de werking van taal en niets is minder waar dat taal effect heeft en de luisteraar wordt pas aangezet tot een reactie als deze er zich ook in kan vinden. Dat is hoe ik dit gedeelte snel samenvat. Hoe ik als voorbeeld van die herkenning in mijn eerste lessen van dit schooljaar 20/21 begin, heeft allemaal te maken met het besef van de taaluiting en de 'speech-act-theorie' en dat grijpt terug naar Plato (De grot) en Aristoteles ('mimesis is juist uitbeelding, geen nabootsing, en behelst zeer complexe situaties'). Ik wil verbinden met leerlingen en ze raken en dat kan alleen maar als je snapt wat het effect van taal is en zonder dat te weten heb ik dat dus op de wijze van Korstens opvatting ingebouwd! Het gaat allemaal over de werking van taal, de magie van woorden, het uitspreken van gedachten, het (on)bewust bezig zijn met context en nog veel meer! Taal is een machtig en mooi instrument. 

De auto als metafoor voor literatuur 

F.W. Korsten schrijft op diepzinnige en herkenbare wijze over literatuur en meer in 'Lessen in literatuur' en hij neemt je vanuit de geschiedenis mee naar het 'nu'. 'Wat is literatuur? is een vraag die vrijwel meteen gesteld wordt en het antwoord heeft alles te maken met de geschiedenis van de literatuur, zij het op gesproken wijze, geschreven of wat er nu gebeurt: verflimd en dus gevisualiseerd. 

Het antwoord op de vraag op wat literatuur is, kan net zo goed beantwoord worden als 'wat lekker weer is - maar het gaat om de vraag: wat doet literatuur met je? Dat brengt mij op de bewustere keuze van een literaire benadering naar de leerlingen toe: wat wil je dat een boek met je doet en als je het hebt gelezen: wat deed het boek met je? Ik neem mij dan ook voor om bladzijde14 uit bovenstaand boek voor te lezen; zo ook bladzijde 17, 18 en 19. Dit laatste fragment begint met de metafoor van een auto:'...Een auto is een voorwerp, maar een auto doet wat met je......... De auto heeft een diepgaande invloed op de leefwereld van mensen...' 

Uitdaging, inhoud en doel

Ik weet nu al drie antwoorden op drie vragen die ik mezelf stelde voordat de vakantie begon en op de laatste dag van de vakantie ga ik hierop antwoorden geven. 

Vraag 1: hoe motiveer ik mezelf weer om na deze roerige tijd van het c-woord - ik kan het niet meer uitgesproken krijgen - uitgedaagd aan het werk te gaan en dus lessen voor te bereiden? Vraag 2: hoe ga ik mijn lessen weer inhoud geven? Vraag 3: wat wil ik aankomend jaar bereiken op het Farel voor mezelf. Ik zal heel kort zijn: taal is gewoon mijn ding en dat wil ik overdragen.

En dan nu even per vraag: vraag 1 - De uitdaging: ik ga weer graag aan het werk in de wetenschap dat ik de leerlingen meeneem in hun 'zijn' als basis voor andere elementaire onderdelen van het leven. Dan komt het vak. Dat gaat vanzelf. Vraag 2 - Inhoud:  alles ontstaat door iets (effect/werking van taal) en door zingeving wil ik leerlingen raken en dan krijg ik ze nieuwsgierig en gemotiveerd. Voorbeeld: ik ga eerst met hen aan de slag met wat taal eigenlijk is en daarmee haal ik semantiek en pragmatiek aan en daar ga ik ook voorbeelden van geven om hiermee communicatie uit te leggen als het gaat om het formuleren in hele zinnen. Daar lopen we als docent tegenaan: de leerlingen geven veel te korte antwoorden en zijn dan al snel tevreden. Ook wil ik daarbij levendige voorbeelden geven die tot de verbeelding spreken. Plannen ontstaan als ik dit boek verder lees. Dit wordt vervolgd. Vraag 3 - wat wil ik bereiken: literatuur wil ik anders benaderen, meer vanuit de vraag van wat literatuur met je doet.  Daarnaast wil ik werken met veel betere contexten die nog beter aan gaan sluiten op de belevingswereld van de leerlingen en ik wil het vak interessanter maken en breder naar andere vakken uitdragen. Dat voor wat het vak betreft, maar ik zou ook graag willen werken met workshops, bijvoorbeeld 'journalistiek schrijven'. Daartoe heb ik zijdelings het boek op de afbeelding doorgenomen en zelf wat stukjes beoefend in de vakantie.

 

Lesvoorbereiding in de vakantie

Ik wil het liefst voorbereid zijn. Daar moet ik gemotiveerd voor zijn en daar ging dit artikel ook over: hoe inspireer ik mezelf in de vakantie om er weer een jaar tegenaan te gaan. Ik heb zitten lezen, schrijven, nadenken totdat ik de essentie van het vak Nederlands weer tegenkwam in het eerstgenoemde boek. Dat wil ik doorgeven als rode draad door de leerdoelen heen. Helaas zal toetsing voor de cijfers moeten blijven, maar ik stel mezelf ten doel om de leerlingen net zo te motiveren zoals ik me voel bij interessante literatuur. Daardoor zet ik door en dat inspireerde mij om er weer helemaal voor te willen gaan. 

De lesvoorbereiding in de vakantie zelf is niet helemaal gelukt. De eerste week is rond, doordat ik me liet inspireren door 'Kennismaken en verbinden'. Inhoudelijk kon ik me er niet toe zetten, maar door weer bezig te zijn met verhalen uit de literatuur, kwam die motivatie weer terug. Er flitsen allerlei ideeën voorbij en de eerste ideeën heb ik hierbij vastgelegd als zaadjes, die hopelijk uitgroeien tot mooi werkende activiteiten. Hopelijk ga ik dit samen doen met de collega's. Ik ben benieuwd, want zij zorgen ook voor de nodige inspiratie. 

Alles is taal

Natuurlijk is er buiten Nederlands meer te doen: ik heb het gehad over een gemoderniseerde nieuwsbrief en taalbeleid zit er ook aan te komen. Ik heb een idee: laat het het komende jaar over de communicatie 'an sich' gaan. Daar waar ik het artikel over begon, middels 'Lessen in literatuur'. Hiermee steek ik een nieuw begin van het taalbeleid in een nieuw jasje door het niet weer heel saai over woordenschat en lezen te hebben, wat ook heel belangrijk is, maar hiermee zijn we dan wel bezig met het vakoverstijgende van Nederlands met als intrinsieke en onderliggende boodschap dat alles taal is. Hiermee poog ik dan zoals al geschreven een basis te leggen voor het vakoverstijgende en naast het willen hebben over vakinhouden en 'alles is Nederlands', gaat het dan ook automatisch over hoe ik me uitdruk, hoe ik de boodschap overbreng en hoe ik middels taal dat waar mijn doel ligt, bereik? Daar zie ik voor komend jaar een uitdaging in. Ik denk dat we dan globaal drie jaar kunnen uitlijnen en uiteraard gaan we ons focussen op het eerste jaar: communicatie. Heel simpel: 'less is more'. 

Hoe 'kun je het'? 

Ik ben er weer klaar voor, alhoewel, dat is niet helemaal waar: elk schooljaar is er een nieuw begin en dat begin blijft spannend. Ook ik kan net als vele leerlingen even zo'n laatste nacht na de vakantie niet zo goed slapen. Les geven blijft een mooi vak, zolang je niet alleen bezig wilt zijn met 'teaching to the test.' Misschien klinkt dat raar, maar ik bedoel gewoon te zeggen: lesgeven is de leerling willen raken en daarmee wil je de leerling geïnteresseerd te laten zijn in zichzelf en de omgeving en dan komt al het andere vanzelf. Zo krijgt 'Je kunt het' meer inhoud.