Lessen in literatuur omvat naast theorie over literatuur en literatuurgeschiedenis veel meer dan dat en het begint al over wat taal voor effect heeft en daarmee geeft het boek mij een inkijk in mezelf. Ik ontdekte als voorbeeld dat ik altijd al met een filosofische invalshoek pragmatisch bezig ben! Dat leidde ik af uit het eerste hoofdstuk 'Griekse klassieke oudheid - werking'. Dit hoofdstuk, een van de twaalf, bespreekt de werking van taal en niets is minder waar dat taal effect heeft en de luisteraar wordt pas aangezet tot een reactie als deze er zich ook in kan vinden. Dat is hoe ik dit gedeelte snel samenvat. Hoe ik als voorbeeld van die herkenning in mijn eerste lessen van dit schooljaar 20/21 begin, heeft allemaal te maken met het besef van de taaluiting en de 'speech-act-theorie' en dat grijpt terug naar Plato (De grot) en Aristoteles ('mimesis is juist uitbeelding, geen nabootsing, en behelst zeer complexe situaties'). Ik wil verbinden met leerlingen en ze raken en dat kan alleen maar als je snapt wat het effect van taal is en zonder dat te weten heb ik dat dus op de wijze van Korstens opvatting ingebouwd! Het gaat allemaal over de werking van taal, de magie van woorden, het uitspreken van gedachten, het (on)bewust bezig zijn met context en nog veel meer! Taal is een machtig en mooi instrument. De auto als metafoor voor literatuur
F.W. Korsten schrijft op diepzinnige en herkenbare wijze over literatuur en meer in 'Lessen in literatuur' en hij neemt je vanuit de geschiedenis mee naar het 'nu'. 'Wat is literatuur? is een vraag die vrijwel meteen gesteld wordt en het antwoord heeft alles te maken met de geschiedenis van de literatuur, zij het op gesproken wijze, geschreven of wat er nu gebeurt: verflimd en dus gevisualiseerd.
Het antwoord op de vraag op wat literatuur is, kan net zo goed beantwoord worden als 'wat lekker weer is - maar het gaat om de vraag: wat doet literatuur met je? Dat brengt mij op de bewustere keuze van een literaire benadering naar de leerlingen toe: wat wil je dat een boek met je doet en als je het hebt gelezen: wat deed het boek met je? Ik neem mij dan ook voor om bladzijde14 uit bovenstaand boek voor te lezen; zo ook bladzijde 17, 18 en 19. Dit laatste fragment begint met de metafoor van een auto:'...Een auto is een voorwerp, maar een auto doet wat met je......... De auto heeft een diepgaande invloed op de leefwereld van mensen...'
Uitdaging, inhoud en doel
Ik weet nu al drie antwoorden op drie vragen die ik mezelf stelde voordat de vakantie begon en op de laatste dag van de vakantie ga ik hierop antwoorden geven.
Vraag 1: hoe motiveer ik mezelf weer om na deze roerige tijd van het c-woord - ik kan het niet meer uitgesproken krijgen - uitgedaagd aan het werk te gaan en dus lessen voor te bereiden? Vraag 2: hoe ga ik mijn lessen weer inhoud geven? Vraag 3: wat wil ik aankomend jaar bereiken op het Farel voor mezelf. Ik zal heel kort zijn: taal is gewoon mijn ding en dat wil ik overdragen.
En dan nu even per vraag: vraag 1 - De uitdaging: ik ga weer graag aan het werk in de wetenschap dat ik de leerlingen meeneem in hun 'zijn' als basis voor andere elementaire onderdelen van het leven. Dan komt het vak. Dat gaat vanzelf. Vraag 2 - Inhoud: alles ontstaat door iets (effect/werking van taal) en door zingeving wil ik leerlingen raken en dan krijg ik ze nieuwsgierig en gemotiveerd. Voorbeeld: ik ga eerst met hen aan de slag met wat taal eigenlijk is en daarmee haal ik semantiek en pragmatiek aan en daar ga ik ook voorbeelden van geven om hiermee communicatie uit te leggen als het gaat om het formuleren in hele zinnen. Daar lopen we als docent tegenaan: de leerlingen geven veel te korte antwoorden en zijn dan al snel tevreden. Ook wil ik daarbij levendige voorbeelden geven die tot de verbeelding spreken. Plannen ontstaan als ik dit boek verder lees. Dit wordt vervolgd. Vraag 3 - wat wil ik bereiken: literatuur wil ik anders benaderen, meer vanuit de vraag van wat literatuur met je doet. Daarnaast wil ik werken met veel betere contexten die nog beter aan gaan sluiten op de belevingswereld van de leerlingen en ik wil het vak interessanter maken en breder naar andere vakken uitdragen. Dat voor wat het vak betreft, maar ik zou ook graag willen werken met workshops, bijvoorbeeld 'journalistiek schrijven'. Daartoe heb ik zijdelings het boek op de afbeelding doorgenomen en zelf wat stukjes beoefend in de vakantie.
